Katedra - Kaplice

Kaplica Infułacka p.w. św. Mikołaja

Szary marmoryzowany ołtarz, podobnie jak wszystkie w bocznych kaplicach , wykonany jest z drewna. Jego spokojna architektura wskazuje, iż powstał być może jeszcze w XVII w. i tylko nieznacznie został zmieniony. Monogramem „S M” w antepedium łączy się z tytułem ołtarza. Kaplicę fundował pierwszy infułat,  Mikołaj Kiślicki, wiążąc ją z postacią swojego patrona.

Duży, wartościowy obraz ołtarzowy przedstawia św. Mikołaja w stroju greckim, u którego stóp klęczy para królewska ( Zygmunt III z żoną) oraz fundator ks. Kiślicki, na co wskazuje umieszczony też herb Prus i skrót N K D Z C (Nicolaus Kiślicki Decanus Zamoscensis Canonicus), datowany na rok 1612 i uważany za dzieło artysty ze środowiska lwowskiego.  Sposób przedstawienia nie wyklucza, iż obraz jest jeszcze starszy, uzupełniony o postać fundatora, jak też srebrną mitrę i księgę.

Na uwagę zasługuje też Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny – niewielki obraz w zwieńczeniu poch. z pocz. XVIII w., na którego walory zwrócił uwagę już w 1816 r. J. U. Niemcewicz.

Wystroju ołtarza dopełniają rzeźbione postacie jeszcze dwu, obok św. Mikołaja biskupów – św. Honorata i św. Stanisława, u stóp z wychylającym się z grobu Piotrowinem.

Na przeciwległej ścianie w efektownej pseudobarokowej ramie wisi utrzymane  w ciemnych tonacjach, interesujące Ukrzyżowanie (XIX/XX w.).

W XVIII w. na filarze obok kaplicy stał także ołtarz p.w. św. Michała Archanioła. Na tym samym filarze od strony nawy głównej znajduje się epitafium Szymona Birkowskiego (zm. 1626), znakomitego filologa, profesora medycyny i wieloletniego rektora Akademii. Legenda epitafijna wyryta została w skromnym ciemnobrązowym marmurze.
(Źródło: Kędziora Andrzej: Kolegiata Zamojska. Wydawnictwo Pelikan. Warszawa 1988).