Szlaki Piesze

Szlaki piesze w okolicach Szczebrzeszyna

Szlaki piesze (Szczebrzeszyn i okolice )

(Źródło: http://www.zamosc.pttk.pl/)

(Źródło: http://www.zamosc.pttk.pl/)

(Źródło: http://www.zamosc.pttk.pl/)

Szlak Centralny (niebieski)

Bełżec-Tokary(długość 143 km). Przecina całe polskie Roztocze. Szlak przechodzi przez teren gminy Józefów w jej północnej części. Odcinek od Zwierzyńca przez Potok Senderki do pomnika przyrody "Piekiełko" koło Stanisławowa można pokonać w czasie ok. 8 godzin(długość 25 km).

 Szlak Partyzancki (czerwony)

Trasa szlaku: Szperówka – Krynice; długość 53 km.

Przecina Roztoczański Park Narodowy w części północnej. Na pokonanie odcinka Szczebrzeszyn - Kosobudy dł 11. km potrzeba około 4 godz. Aby pokonać trasę Kosobudy - Bliżów, z punktami widokowym, o długości 6 km potrzeba ponad 2 godz.

Szlak im. Aleksandry Wachniewskiej

Zwierzyniec-Florianka o długości 67 km. Szlak otacza Roztoczański Park Narodowy, przecinając dwukrotnie Roztocze prostopadle do jego osi. Poprowadzony jest przez północno-zachodnie tereny gminy Józefów. Na pokonanie odcinka Bondyrz-Górecko Kościelne , o długości 18 km, potrzeba ponad 5 godzin. Odcinek Górecko Kościelne - Florianka, (długość 13 km) wymaga co najmniej 4 godzin, ze względu na trudne, piaszczyste drogi.

Szlak „Centralny”, znaki niebieskie, łączna długość ok. 143 km.

 Trasa szlaku: Bełżec PKP – Rabinówka – Pasieki – Ulów – wzniesienie Wapielnia – pomnik w Róży – Husiny – Potok Senderki – Lasowce – Obrocz – Zwierzyniec – Kawęczynek – Szperówka – Radecznica – Gródki – Tokary – Batorz – Moczydła – Szastarka.              

Przecina całe polskie Roztocze. Na pokonanie trudnego odcinka Zwierzyniec- Szperówka, długości ponad 27 km, pełnego osobliwości przyrodniczych, potrzeba około 8 godz. Odcinek Zwierzyniec - Potok Senderki (poza granicami RPN) o długości 13 km można pokonać w czasie około 5 godz.             

Szlak na północ od Zwierzyńca ukazuje piękno Roztocza Zachodniego - lessowego zwanego w tej części Piekiełkiem. Prowadzi wyniesieniami, z których widoczna jest panorama na dolinę rzeki Wieprz oraz malownicze stoki żurawnickich pól, na horyzoncie rozpościerają się Lasy Kosobudzkie RPN. Od Szperówki wchodzi w dolinę rzeki Gorajec. Szlak trudny ze względu na bardzo urozmaiconą rzeźbę (wąwozy lessowe), przy złych warunkach pogodowych - grząskie podłoże.

Szlak na południe zaś poprowadzony przez Zwierzyniec. Od węzła szlaków przy kościółku, ul. A. Wachniewskiej, następnie ul. Kolejową obok stacji PKP wiedzie na południe doliną Wieprza obok zalewu Rudka do Obroczy.

Obrocz             

Wieś w dolinie rzeki Wieprz otoczona lasami Roztoczańskiego Parku Narodowego. Powstała w początkach XV w. Rejestry z 1589 r. mówią, że we wsi istniał: dwór, folwark, huta szkła, sadzawka. Zamieszkiwali ją katolicy, prawosławni i Żydzi. Chłopi zobowiązani byli do dostarczania drewna do ordynackiej huty szkła w Niedzieliskach, jako, że wieś należała do ordynackiego klucza zwierzynieckiego. 28 października 1942 r. hitlerowcy dokonali pacyfikacji rozstrzeliwując 28 osób. Wydarzenia te przypomina pomnik znajdujący się obok mostu na rzece Wieprz.                                        

Obrocz znana jest ze źródła zasilającego rzekę Wieprz. Źródło to ma wydajność około 22 l/s czystej wody wypływającej z pokładów kredowych. We wsi znajduje się drewniana kaplica p.w. św. Józefa Robotnika.

Na polach Obroczy liczne punkty widokowe.            

Szlak kieruje się przez RPN obok obszarów objętych ochroną ścisłą Nart, Czerkies do wsi Lasowe, Starej Huty, następnie Senderek. Istnieje możliwość powrotu do Zwierzyńca szlakiem A. Wachniewskiej do Majdanu Kasztelańskiego a następnie szlakiem krawędziowym lub trasą rowerową od Górecka Starego do Zwierzyńca. (około 20 km).

Potok - Senderki            

Wioska zagubiona wśród lasów należąca do dóbr senatora Fudakowskiego, właściciela Krasnobrodu. Wzgórze zbudowane jest z twardych piaskowców kwarcytowych, z których wyrabiano kola młyńskie i koła do żarn. Eksploatacja piaskowca odbywała się w sztolniach. Do dnia dzisiejszego na powierzchni zachowały się ślady eksploatacji. Wzgórze, przez które przechodzą szlaki, to jeden z najpiękniejszych punktów widokowych na Roztoczu.

Na północ od Zwierzyńca szlak centralny wiedzie ul. A. Wachniewskiej, przechodzi obok dawnego młyna (obecnie karczma "Młyn"), Na skrzyżowaniu znajduje się budynek dawnej oberży, w której znajdował się szpital polowy zorganizowany przez powstańców w 1863 r. po bitwie pod Panasówką. Przy ul Biłgorajskiej, którą wiedzie szlak, znajduje się cmentarz i pomnik powstańców. Obok drewniany słup "kelevez" upamiętniający śmieć węgierskiego arystokraty Edwarda Nyarego, który poległ w bitwie pod Panasówką służąc ochotniczo w oddziale Lelewela Borelowskiego. Szlak wiedzie malowniczymi wzgórzami, wąwozami, lasami do Kawęczynka i dalej przez wąwozy "Piekiełko" do Szperówki. Istnieje możliwość  zejścia ze szlaku na dowolnie wybranym odcinku do drogi Zwierzyniec - Szczebrzeszyn i powrotu do Zwierzyńca.
(Źródło:  http://www.roztoczanskipn.pl   za  zgodą Dyrekcji Roztoczańskiego Parku Narodowego).

Szlak Partyzancki

Trasa szlaku: Szperówka – Krynice; długość 53 km.

Przecina Roztoczański Park Narodowy w części północnej. Na pokonanie odcinka Szczebrzeszyn - Kosobudy dł 11. km potrzeba około 4 godz. Aby pokonać trasę Kosobudy - Bliżów, z punktami widokowym, o długości 6 km potrzeba ponad 2 godz.

Szczebrzeszyn

… „W Szczebrzeszynie chrząszcz brzmi w trzcinie i Szczebrzeszyn z tego słynie”... Tak napisał poeta. Znajdują się tu kościoły w stylu renesansu lubelskiego, dawna synagoga i kirkut. Szczebrzeszyn to zapewne jeden z grodów czerwieńskich, w XI w istniał tu już gród strzegący przeprawy przez rzekę Wieprz. Był własnością Dymitra z Goraja, następnie Jana Amora Tarnowskiego i hrabiów Górków. W 1593 r. Szczebrzeszyn wraz z 28 wsiami poddanych i 7 wsiami lennymi przeszedł w ręce Jana Zamoyskiego. W ordynacji miasto było centrum włości a następnie centrum klucza dóbr.             

Podczas okupacji hitlerowcy krwawo rozprawili się z ludnością żydowską ( rozstrzelano 4 tys. osób). Urodził się tu m.in. Józef Brandt - malarz, Kazimierz Kelles Krauz - wybitny działacz PPS, Zygmunt Klukowski – lekarz, historyk,  autor m.in. "Dziennika z lat okupacji".             

Szlak wychodzi z miasta drogą do Biłgoraja. W Brodach Dużych przecina linię kolejową i kieruje się pod górę tzw "Białą Drogą". Przy drodze znajduje się użytek ekologiczny "Brodzka Góra",  w którym ochroną objęto zbiorowiska roślinności kserotermicznej. Występuje tu murawa kserotermiczna razem z sosną, tarniną, dziką różą, dziką jabłonią, brzozą, dereniem, osiką, dębem. Jest tu stanowisko wielu roślin chronionych: obuwika pospolitego, pierwiosnki lekarskiej, orlika pospolitego, zawilca wielkokwiatowego. Szanowny Turysto, nie niszcz roślin, daj szansę innym żeby mogli je podziwiać !       

Szlak wiedzie dalej dawnym traktem "Szczebrzeską Drogą" przez lasy własności prywatnej do granic Parku, do osady leśnej "Dębowiec", która w czasie lata stanowi bazę Roztoczańskiej Konnej Straży Ochrony Przyrody

(RK SOP).

Roztoczańska Konna Straż Ochrony Przyrody

Roztoczańska Konna Straż Ochrony Przyrody powstała w 1984 roku z inicjatywy członków Akademickiego Klubu Jeździeckiego. Obecnie w pracach RK SOP uczestniczy blisko 70 członków czynnych i rezerwistów. Są nimi studenci i absolwenci lubelskich uczelni, połączeni zamiłowaniem do koni i troską o przyrodę.

Od lata 1984r. RK SOP prowadzi akcje prewencyjno - informacyjne na terenie RPN. Akcje trwają trzy miesiące, od początku lipca do końca września. Działalność polega na patrolowaniu terenu Parku, udzielaniu informacji, dbałości o to, by były przestrzegane obowiązujące w Parku zasady. W roku 1989 RK SOP przyjęła imię

25 Pułku Ułanów Wielkopolskich, na pamiątkę ostatniej szarży tej jednostki pod Krasnobrodem.  RK SOP to Stowarzyszenie zajmujące się prowadzeniem kursów jeździeckich, ochroną przyrody, prowadzeniem edukacji ekologicznej, kultywowaniem tradycji kawaleryjskich oraz organizacją rehabilitacji dzieci upośledzonych, poprzez hipoterapię. W obecnych skomercjalizowanych czasach, RK SOP jest ewenementem w skali kraju (biorąc pod uwagę działalność organizacji społecznych w Polsce). Decyduje o tym nie tylko fakt, że jest to organizacja elitarna - mogą do niej należeć tylko panowie oraz to, że nie zatrudnia pracowników etatowych i bazuje na społecznej pracy swoich członków. 

Dane adresowe: Roztoczańska Konna Straż Ochrony  Przyrody im. 25 Pułku Ułanów Wielkopolskich, ul. Długa 13a, 20-346 Lublin, tel.  604 322 460.

Dalej szlak przez lasy Parku prowadzi do Kosobud. Jest to bardzo ładna droga prowadząca na pewnym odcinku przez obszar objęty ochroną ścisłą Jarugi.               

Szlak dochodzi do wsi przy przystanku PKS oraz kancelariach obwodów ochronnych RPN. Tu można uzyskać informację i niezbędną pomoc. Można kontynuować wędrówkę dalej szlakiem lub wrócić do Zwierzyńca drogą przez Obrocz (około 9 km).

1. Kosobudy                

Wieś znana jako Kosopa, później jako Kossobudy, W 1564 nazywana Koszoputi. Jest bardzo stara. Pierwsze wzmianki o niej związane są z przekazaniem Włości Szczebrzeskiej przez Dymitra z Goraja swoim bratankom. Od 1653 r. wieś należy do Ordynacji Zamoyskiej. Relacja z XIX w określa: "Gleba ziemi piaszczysta, łąk nie ma, ludność uboga". Wieś zamieszkiwała ludność polska w mniejszości pochodzenia ukraińskiego.

Podczas okupacji za pomoc partyzantom była wielokrotnie pacyfikowana. W lutym 1944 r. we wsi stacjonowały główne siły 1 Ukraińskiej Dywizji Partyzanckiej, które wraz z oddziałami polskimi stoczyły w marcu 1944r. ciężkie walki z oddziałami hitlerowskimi SS Viking.                 

Szlak wiedzie początkowo przez wieś, następnie prowadzi przez pola pod górę na punkt widokowy. Lasem dochodzi do osady Wojda i dalej przez Górę Borsuki, jednym z ładniejszych punktów widokowych, dochodzi do Bliżowa.                 

Stąd można kontynuować wędrówkę do Krasnobrodu lub wrócić do Zwierzyńca przez Bondyrz, Guciów, Obrocz (około km 18 km).
(Źródło: http://www.roztoczanskipn.pl za zgodą Dyrekcji Roztoczańskiego Parku Narodowego).

Szlak im. A. Wachniewskiej

Trasa szlaku: Zwierzyniec – Florianka; znaki zielone;  długość 67 km.           

Szlak otacza Roztoczański Park Narodowy, przecinając dwukrotnie Roztocze prostopadle do jego osi. Przejście ze Zwierzyńca do "Dębowca” (8 km) wymaga około 3 godz. Na pokonanie odcinka Bondyrz - Górecko Kościelne, o długości 18 km, potrzeba ponad 5 godz. Odcinek Górecko Kościelne- Florianka, długości 13 km, wymaga co najmniej 4 godz., ze względu na trudne, piaszczyste drogi.

Aleksandra Wachniewska

Absolwentka warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych swoją działalność artystyczną łączyła z pracą na rzecz ochrony przyrody i dziedzictwa kulturowego Roztocza. Od 1939 r. do śmierci w 1989 r. mieszkała w Zwierzyńcu. Prowadziła rysunkową i fotograficzną dokumentację zabytkowych drzew i obiektów architektonicznych. Walczyła o ochronę okolicznych lasów przed nadmierną eksploatacją. Była popularyzatorką piękna przyrody Roztocza, m.in. jako nauczycielka w Państwowym Gimnazjum Leśnym w Zwierzyńcu, gdzie stworzyła pracownię przyrodniczą, a na organizowanych przez siebie wycieczkach krajoznawczych zapoznawała uczniów z przyrodą Zamojszczyzny i uczyła szacunku do niej. Współpracowała z Państwową Radą Ochrony Przyrody w Krakowie i pełniła z jej ramienia funkcję społecznego delegata na Zamojszczyznę. Swoją działalnością przyczyniła się do utworzenia rezerwatów przyrody na Roztoczu a także Roztoczańskiego Parku Narodowego. Była wybitną artystką malarką, a pejzaż Roztocza, szczególnie piękno starych drzew: jodeł, buków, lip, dębów, stał się głównym motywem jej obrazów.           

Szlak rozpoczyna się przy Ośrodku Edukacyjno - Muzealnym RPN, przechodzi przez część historyczną Zwierzyńca ul. Browarną i ul. A. Wachniewskiej. Za stacją kolejową przechodzi tamą na rzece Wieprz i przez Rudkę wychodzi ze Zwierzyńca przez Tartaczną Górę, na której znajduje się punkt widokowy na lasy Parku w kierunku na Bukową i Piaseczną Górę. Do granicy Parku szlak poprowadzono przez lasy Nadleśnictwa Zwierzyniec. Dalej granicą Parku wykorzystując miejscami fragmenty nasypu nie istniejącej kolejki wąskotorowej dochodzi do szczebrzeskiej drogi, którą można dojść do Dębowca. Na tym odcinku z punktów widokowych ukazuje panoramę na Roztocze Szczebrzeszyńskie i dolinę rzeki Wieprz. Prowadząc przez las daje możliwość obcowania ze wspaniałymi jodłami, bukami, sosnami. Od Dębowca można wrócić do Zwierzyńca przez Brody lub Kosobudy.

Ciekawym fragmentem szlaku jest odcinek Bondyrz - Górecko Kościelne.

Bondyrz             

Wieś założona w połowie XVIII w., w dolinie rzeki Wieprz. W 1888 r. powstała z inicjatywy fabrykanta z Warszawy Wilhelma Gebethnera fabryka mebli giętych. Stanowiła zaplecze dla działań AK i BCh. Dopiero w latach 1945/46 wybudowano tu modernistyczny kościół drewniany p.w. Opatrzności Bożej.             

Szlak opuszcza Bondyrz drogą polną i wchodzi w jeden z licznych wąwozów lessowych. Różnica wysokości pomiędzy doliną a wierzchowiną wynosi prawie 90 m. Wierzchowiną przez Starą Hutę dochodzi do Lasowego - małej wsi zagubionej wśród roztoczańskich wzniesień. W Lasowych znajduje się pomnik upamiętniający ofiary bitwy z lutego 1943 r., którą stoczył tu okrążony przez wojska niemieckie oddział AK Piotra Złomańca "Podlaskiego".             

Szlak dalej prowadzi przez Starą Hutę, Potok Senderki, stację kolejową Józefów Roztoczański, Majdan Kasztelański do Górecka Starego. W Józefowie Roztoczańskim znajduje się zabytkowa wieża - dawna przepompownia wody. W Majdanie Kasztelańskim zaś istnieje stary, pracujący jeszcze młyn. Z Górecka Kościelnego do Zwierzyńca można udać się do Zwierzyńca szlakiem krawędziowym, trasą rowerową, bądź dalej szlakiem zielonym.

Górecko Kościelne              

Zwane początkowo Hutą Górecką powstało we Włości Szczebrzeskiej Górków w 1582 r. W 1593 r. przeszło wraz z Włością Szczebrzeską w posiadanie Zamojskich.

Lokalny ośrodek kultu religijnego św. Stanisława. Znajduje się tu modrzewiowy kościół wraz z trzema kapliczkami, w tym jedną na wodzie rzeki Szum. Kapliczki znajdują się w alei pomnikowych dębów. Ciekawostkę Górecka stanowi mała elektrownia wodna na rzece Szum zbudowana w latach pięćdziesiątych XX w., oraz znajdujący się w górnym biegu rzeki Rezerwat "Szum" z małymi progami skalnymi występującymi w mocno wciętej dolinie strumyka.                                               

Rezerwat powstał dla ochrony przyrodniczo - krajobrazowych walorów przełomowego odcinaka rzeki. Dno doliny porasta prawie dziewiczy las łęgowy i olsowy, zbocza bór jodłowy z domieszką świerka i sosny przechodzący w wyższych partiach w bór sosnowy. W runie występuje się wiele gatunków rzadkich i chronionych: zanokcica zielona i skalna, lilia złotogłów, skrzypy. Poruszanie się po rezerwacie możliwe jest ścieżką dydaktyczną, bądź szlakiem krawędziowym;  przy złych warunkach atmosferycznych może być utrudnione.             

Odcinek szlaku im. A. Wachniewskiej z Górecka do Florianki biegnie początkowo przez lasy Równiny Biłgorajskiej, piaszczystymi drogami aż do Tereszpola. Dalej przez pola prowadzi do Florianki. Jest to bardzo interesujący fragment z licznymi punktami widokowymi w paśmie wzniesień zwanych "Łysymi Bykami". Przy szlaku znajdują się malownicze kapliczki i skałki ostańcowe. Przed Florianką szlak wiedzie leśną piaszczystą drogą. Koniec szlaku zielonego znajduje się w węźle szlaków przy projektowanej izbie leśnej we Floriance.
(Źródło: http://www.roztoczanskipn.pl za  zgodą Dyrekcji Roztoczańskiego Parku Narodowego).