Roztocze Zachodnie - Janów Lubelski
Łążek Garncarski
Łążek Garncarski ( ośrodek tradycyjnego garncarstwa) - poł. w gminie Janów Lubelski) – miejscowość słynąca z garncarstwa, kaflarstwa. Znajduje się tam pracownia garncarska Pana Adama Żelazko, Pana Mieczysława Żelazko i Pana Henryka Kurzyny oraz zachowane są tradycyjne, drewniane zabudowania.Garnki z Łążka Garncarskiego wytwarzane są od ponad 200 lat. Ceramika ta zaliczana jest do najpiękniejszych w Polsce o bogatej skali barw i interesującej ornamentyce. Jej cechy charakterystyczne to motyw kogutka i polewanie całości naczyń pobiałką. W miejscowych pracowniach, których obecnie działa trzy, wyrabiane są misy, dzbanki, donice, garnki, doniczki, dwojaki. Promowanie tradycyjnego rzemiosła garncarskiego ma na celu odbywający się w początkach lipca w Łążku Garncarskim Jarmark Garncarski, jedna z największych tego typu imprez w Polsce. A trzeba wiedzieć, że miejscowi mistrzowie wytwarzają nie tylko tradycyjne garnki, czy kafle, ale nawet gliniane zabawki. Przechodząc przez wieś możemy odwiedzić nie tylko zagrody garncarskie - u Startków (pracownia działała od przełomu XIX/XX w.), „U garncarza Mietka”, ale także „Konie u Zbysia”, „U leśnika” i gospodarstwo agroturystyczne Elżbiety Kurzyny. Podczas jarmarku na przy ulicznych stoiskach możemy obok oczywiście naczyń glinianych, nabyć także inne wytwory rękodzieła ludowego. Warto tu podkreślić, że Jarmarkowi towarzyszą Ogólnopolskie Spotkania Garncarskie, odbywające się pod koniec czerwca lub w sierpniu cieszące się rosnącą popularnością. Uczestnicy, których co roku jest kilkaset, uczą się ręcznego modelowania, toczenia naczyń na kole garncarskim, podbarwiania wyrobów, następnie suszenia, wypalania, malowania i glazurowania, tak, aby otrzymać gotowy wyrób. Warsztaty odbywają się w pracowni Adama Żelazko. Jego pracownię, liczącą ponad sto lat, można odwiedzić przez cały rok.
(Źródło: Strona internetowa Powiatu Janowskiego www.turystyka.powiatjanowski.pl).
Łążek ( poł. w gminie Janów Lubelski) to wieś dość stara, pierwsze notatki o niej pochodzą z 1592 r. i odnoszą się do działającego tu wówczas pieca wytapiającego żelazo z rud darniowych i tartaku (zwanego młynem „pilnym”). W czasie zaborów nieopodal wsi przebiegała granica Królestwa Kongresowego i Galicji, a w samej wsi był nawet posterunek graniczny. Biorąc po uwagę „okoliczności przyrody”, czyli „morze” lasów dookoła, nie powinna dziwić uwaga ze „Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego” informująca, że grunty tu „piaszczyste, nieurodzajne, stąd też utrzymanie ludności daje głównie przemytnictwo”. Nie do końca to była jednak prawda. Zachodnia część wsi nie na darmo nosi wszak nazwę Łążka Garncarskiego. Sława ośrodka wyrobów ceramicznych trwa już ponad 200 lat i dostarcza mieszkańcom konkretnych dochodów! Dziś to niewątpliwa atrakcja turystyczna!Prawdopodobnie pierwszym garncarzem był Wincenty Cierpis (lub Cierpisz). Nazwisko to pojawia się w wykazie poddanych Ordynacji z 1799 r. Do wyrobu ceramiki od początku używano od początku gliny czerwonej i siwej, wydobywanej na polach lub w rzece Bukowej. Wypalanie naczyń trwało od 24 do 30 godzin, a zaczynało się – przy dobrej pogodzie – wieczorem. Na początku XIX w. było tu kilku garncarzy, a pod koniec tego samego wieku kilkunastu. Przybyli oni z dużych ośrodków rzeszowskich, położonych wówczas za granicą, m.in. z Sokołowa Małopolskiego, Leżajska i Medyni Głogowskiej. Jak wyglądały dawne pracownie garncarskie z Łążka? Wnętrze jednej z nich zrekonstruowano w muzeum Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Janowskie”, które mieści się w ośrodku edukacji ekologicznej przy ul. Bohaterów Porytowego Wzgórza 35. Warto tam się wybrać przed wizytą we wsi. Ale i w samym Łążku nie brak starych chat. Na początku XX w. zarząd Ordynacji Zamojskiej chciał, z uwagi na nieurodzajne ziemie, przenieść mieszkańców Łążka na lepsze tereny w okolicy Kraśnika. Propozycję odrzucili jednak garncarze. To tu było ich miejsce! W latach międzywojennych działało ok. 10 warsztatów, a w 1960 r. szesnaście. Później, tak jak w innych ośrodkach, zaczęło ich ubywać. Tutejsze wyroby trafiały niegdyś po Sanok i Turkę na płd., okolice Lwowa na wsch. oraz Iłżę, Ostrowiec i Mielec na zach. Przed I wojną światową docierały do nabywców w odległych rejonach Rosji, a w okresie międzywojennym do warszawskich sklepów. Obecnie Łążek jest już raczej ośrodkiem produkcji kafli niż garnków, choć tradycja garncarska jest nadal kultywowana, a w ostatnich latach przeżywa wręcz renesans.
( Źródło: Strona internetowa Artura Pawłowskiego http://roztocze.pol.lublin.pl).
