Roztocze Środkowe - Górecko Kościelne

Zabytki

Kościół modrzewiowy wzniesiony w 1768 r., pod koniec XIX w. rozbudowany. Jednolite rokokowe wyposażenie zostało wykonane w latach 1769- 1779 przez snycerzy Jana i Jakuba Maucherów. W latach 1897 -1898 kościół poszerzono o 8 m. W ołtarzu głównym znajduje się obraz św. Stanisława (z 1777 r.) i Serca Pana Jezusa ( nad nimi symbol franciszkański – skrzyżowane dłonie). Drewnianą ambonę zdobią rzeźby czterech ewangelistów. W zach. części świątyni znajduje się skarbczyk a we wsch. zakrystia, w której umieszczono tablicę z historią kościoła. Na wyposażeniu organy 11- głosowe skonstruowane w 1906 r. we Lwowie przez Jana Śliwińskiego ( tego samego twórcę organów jak w Katedrze Zamojskiej- przyp. Józef Grzesiuk ). Uwagę zwraca także rokokowa chrzcielnica. Na ścianach tablice upamiętniające żołnierzy września 1939 r. i partyzantów z oddziału AK Michała Wysockiego „Wita”, którzy obronili kościół przed spaleniem w lipcu 1944 r. przez Kałmuków z Kalmuken Verband Dr. Doll. Obok świątyni murowana dzwonnica ( trzy dzwony z 1906 r. odlane we Lwowie). Całość otacza murowane ogrodzenie z bramką i czterema kapliczkami z XVIII w. Najważniejsze uroczystości ku czci patrona świątyni odbywają się każdego roku 8 maja. W pobliskim starym budynku gospodarczym urządzono Parafialne Muzeum Wsi. Koło plebanii pomnikowa lipa o obwodzie ponad 5,5 metra.

Obok kościoła znajduje  się pomnik powstańców 1863 r., ślad bohaterstwa i patriotyzmu mieszkańców.

Dwie modrzewiowe kaplice na końcu alei dębowej, tuż nad rzeką Szum, pochodzą z XIX w. i zostały wzniesione w miejscu, gdzie były ustawione pierwsze kaplice. Mieszkańcy Górecka wierzą w opiekę św. Stanisława nad nimi. Za cudowne zdarzenia poczytują np. ocalenie kościoła podczas pożaru wsi w czasie ostatniej wojny, czy uratowanie się dziewięciu mężczyzn, którzy schronili się przed obławą niemiecką w kapliczce na „wodzie”. Od 1968 r. parafia przechowuje relikwie św. Stanisława, przekazane jej przez ówczesnego metropolitę krakowskiego, kardynała Karola Wojtyłę.

Kult św. Stanisława w Górecku rozwijał się w ciągu wieków. Największa uroczystość ku jego czci, 8 maja, gromadzi od niepamiętnych czasów rzesze wiernych.

Warto odwiedzić też ciekawy cmentarz parafialny, założony na początku XIX w.  W obrębie cmentarza kamienne figury – rokokowa z rzeźbą św. Jana Nepomucena i ludowa z rzeźbą Madonny z Dzieciątkiem. Tam odnaleźć można pomnik poświęcony powstańcom 1863 r. i pomnik upamiętniający żołnierzy II wojny światowej.
(Źródło: Pawłowski Artur: Roztocze Przewodnik. Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, Piastów 2011).

Roku 1998 (3-8 maja) parafia przeżywała Jubileusz 350-lecia objawień św. Stanisława bm. Dla uczczenia Roku Jubileuszowego na placu obok cmentarza grzebalnego wybudowano pomnik papieża Jana Pawła II oraz amfiteatr, w którym odbywają się Diecezjalne Festiwale Pieśni Maryjnej.
(Źródło: Strona internetowa Powiatu Biłgorajskiego  http://www.bilgorajski.pl ).

Aleja dębów w Górecku Kościelnym – od kościoła do płynącego u  stóp osady Szumu prowadzi aleja dębów utworzona z 6 pomnikowych okazów tych drzew.  Dęby są pomnikami przyrody o obwodzie pni od 4 do 7 metrów. Najstarszy z nich ma około 500 lat. Jego obwód wynosi  7,4 m.

W połowie długości alei znajduje się drewniana kaplica, zwana „pod dębami”. Obecna z I połowy XIX w. Wewnątrz ołtarz z obrazem św. Stanisława. Datuje się go na 1631 r., jednak później został przemalowany. Za obrazem pień sosny, wiązany tradycyjnie z objawieniem św. Stanisława.

Po drodze podziwiamy także drewniane stacje drogi krzyżowej wyrzeźbione przez Jana Pastuszaka z Józefowa.
(Źródło: Pawłowski Artur: Roztocze Przewodnik. Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, Piastów 2011).

Kaplica drewniana „na wodzie” św. w. Stanisława postawiona w XX w. na miejscu starszej, która została zniszczona. Utrzymano w niej oryginalny barokowy wystrój wnętrza. Kapliczkę okala przykryty okapem pomost, znajdujący się bezpośrednio nad wodami Szumu. Pierwsza kaplica w tym miejscu została wybudowana w 1668 r.

W pobliżu kapliczki, po drugiej stronie rzeki, w lesie, znajduje się źródełko. Woda stąd zawiera dużo siarki, porównywana jest do wody Zuber z Krynicy. Znane są jej uzdrawiające właściwości – pomaga na schorzenia reumatyczne, bóle gardła i przeziębienia, a najlepiej ponoć działa o świcie.
(Źródło: Pawłowski Artur: Roztocze Przewodnik. Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, Piastów 2011).

Kaplica p.w. św. Stanisława Bpa tzw. „na wodzie” (architektura) - kaplica usytuowana na lewym brzegu rzeczki Szum, w odległości 150 m od tzw. kaplicy pod dębami i 400 m na południowy zachód od kościoła. W połowie swojej długości wzniesiona nad lustrem wody. Posadowiona pierwotnie na drewnianych palach, od 1910 roku na betonowych słupach i legarach, na których ułożone podwaliny pomostu obiegającego dookoła kaplicę. Wejście od strony wschodniej. Zbudowana z drewna sosnowego, konstrukcji wieńcowej bez ostatków, z zewnątrz oszalowana deskami przybijanymi w układzie pionowym z listwowaniem. Konstrukcyjnie powiązana z pomostem, na którym jest posadowiona i otaczającym ją dookoła podcieniem wspartym na 12 słupach, z barierką w części dolnej. Wraz z podcieniem tworzy jedną całość. Obiekt założony na rzucie prostokąta z trójkątnym zamknięciem od zachodu. Przykryta dachem dwuspadowym z trójpołaciowym zamknięciem od zachodu. W połowie długości kalenicy dachu wieżyczka w rzucie kwadratu, z prześwitem w części górnej, przykryta daszkiem namiotowym zwieńczonym żelazny krzyżem na kuli. Wnętrze przekryte pozornym sklepieniem kolebkowym, w części ołtarzowej zaokrąglonym, w części frontowej wybiegającym poza właściwą kaplicę i uciętym pionowo ścianką szczytu podcienia, tworząc rodzaj niewielkiego chóru bez barierki. Podłoga z desek. Ołtarz o cechach rokokowych, z obrazem św. Stanisława Bpa.

Według tradycji pierwsza kaplica powstała w 1648 roku równocześnie z tzw. kaplicą pod dębami. W 1768 roku wg Zahajkiewicza na miejscu starej wzniesiono nową kaplicę. W 1817 roku Wadowski określa ja jako starą, wzmiankowana też w 1845 roku (Pasecki s.553). słownik Geograficzny z 1881 podaje, że były w Górecku dwie kapliczki: jedna we wsi a druga nad rzeką Szum, przypuszczalnie więc obecna kaplica została wzniesiona na miejscu starej po 1881 roku. W 1910 roku kaplica została odremontowana, zmieniono wówczas posadowienie na palach drewnianych na słupki i legary betonowe. Na jednym z nich odciśnięta sygnatura: W. Bazan 1910 r., na innym emblemat serca z krzyżem i kotwicą.
(Źródło: Strona internetowa Lubelskiej Fundacji Odnowy Zabytkówz siedzibą w Lublinie http://lfoz.lublin.pl ).