Roztocze środkowe - Adamów

Atrakcje turystyczne

Bondyrz - wieś w gminie Adamów położona w sercu Roztocza Środkowego, przy drodze lokalnej między Krasnobrodem a Zwierzyńcem. Przez Bondyrz przebiega szlak pieszy koloru zielonego, ścieżka dydaktyczna koloru niebieskiego, a w pobliżu wsi czerwony szlak pieszy oraz czarna ścieżka dydaktyczna.

Znajduje się tu fabryka mebli, założona w 1888 r., obecnie prywatna. Przed II wojną światową fabryka ta produkowała kolby i łoża dla fabryki karabinów Państwowej Wytwórni Uzbrojenia w Warszawie. W czasie wojny remontowano tu potajemnie broń partyzancką, produkowano iglice do pistoletu vis, a także kolby do karabinów. Na terenie tych zakładów, przy skrzyżowaniu dróg zobaczymy kamienny pomnik z orłem. Na miejscu napis: Pamięci pracowników fabryki mebli w Bondyrzu poległych i zamordowanych w latach 1939 – 1944 za wolną Polskę. Pracownicy fabryki, 5 maj 1971.

Obecnie przy fabryce mieści się ciekawe muzeum Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej – Muzeum Historyczne Inspektoratu Zamojskiego im. Stanisława Prusa ps. „Adam”, dowódcy 9. Pułku Piechoty AK Ziemi Zamojskiej. Muzeum dokumentuje bitwy stoczone we wrześniu 1939 r., a także przez oddziały AK i BCh na Zamojszczyźnie podczas niemieckiej okupacji. Wśród eksponatów – ostatni zachowany kompletny wojskowy ołtarz polowy Armii „Kraków” (który później służył partyzantom) i rzadkie egzemplarze broni. Muzeum opiekuje się Jan Sitek, znanykolekcjoner minerałów i skamieniałości. Założył on nawet prywatne muzeum.

Warto zwrócić uwagę na zabytkowy XIX-wieczny młyn drewniany na rzece Wieprz. Obok młyna - za mostem - znajduje się niewielki zniszczony budynek. Był on niegdyś łaźnią wiejską, zbudowaną w 1928 r., która funkcjonowała do 1940 r. Na skraju lasu przy drodze od fabryki mebli do Kaczórek mogiła dwóch powstańców zmarłych z ran w Bondyrzu po bitwie oddziału Marcina Borelowskiego „Lelewela” pod Panasówką3 IX 1863 r. Mogiłę wskazują dwa drewniane krzyże - stary na sośnie i nowszy bliżej drogi.

Tajemnicze kamienie w dolinie Wieprza (k. Bondyrza w gminie Adamów) - naturalny sposób to one tu na pewno nie trafiły, ale wyglądają intrygująco.